I fshehur mes maleve kufitare të Shqipërisë dhe Greqisë, një zbulim revolucionar ka ndryshuar tërësisht kuptimin tonë mbi hidrologjinë nëntokësore. Pikërisht për këtë arsye, një ekip shkencëtarësh çekë ka zbuluar liqenin më të madh termal nëntokësor në botë, të quajtur Liqeni Neuron, në Leskovik, Shqipëria e Jugut. Si rezultat, ky zbulim i jashtëzakonshëm, i financuar nga Fondacioni Neuron, ka sjellë njohuri të reja mbi sistemet komplekse të ujërave nëntokësore të rajonit.
Eksplorimi i Liqenit Termal nëntokësor në Vromoneri
Që nga viti 2021, studiuesit kanë eksploruar me detaje një sistem të madh shpellash në rajonin e Vromonerit, në kufirin shqiptar. Përmes kërkimeve të tyre, ata zbuluan një rrjet të jashtëzakonshëm zgavrash nëntokësore, shumë prej të cilave përmbajnë burime të nxehta natyrore. Së fundmi, ata zbuluan një humnerë të thellë mbi 100 metra, të cilën e quajtën Atmos.
Në fund të kësaj humnerë, ekipi bëri zbulimin më të rëndësishëm deri më tani: një liqen të madh nëntokësor me ujë termal, të fshehur nën formacionet gëlqerore. Ky liqen është zyrtarisht më i madhi i këtij lloji i njohur deri më sot, me përmasa mbresëlënëse:
- Gjatësia: 138 metra
- Gjerësia: 42 metra
- Perimetri: 345 metra
- Vëllimi i ujit: 8,335 metra kub ujë të ngrohtë
Për krahasim, hapësira ku ndodhet Liqeni Neuron është rreth tre herë më e madhe se salla kryesore e Teatrit Kombëtar në Pragë.
Teknologjia e Avancuar në Eksplorimin e Liqenit Termal nëntokësor
Për të hartuar dhe dokumentuar këtë sistem nëntokësor, studiuesit përdorën teknologjinë më të fundit. Ndër të tjera, Fondacioni Neuron investoi gati 1 milion koruna çeke, duke pajisur ekipin me LIDAR për skanim 3D të mjedisit nëntokësor.
Sipas Richard Bouda, speleolog dhe fotograf i përfshirë në kërkime, matjet fillestare konfirmuan se ata kishin zbuluar diçka vërtet të jashtëzakonshme. Duke përdorur GeoSlam, një teknologji skanimi 3D, studiuesit krijuan një model shumë të detajuar të të gjithë sistemit të shpellave.
Formimi Unik i Liqenit Neuron
Një nga aspektet më intriguese të Liqenit Neuron është formimi i tij gjeologjik. Uji i liqenit është i ngarkuar me hidrogjen sulfur, i cili, kur bie në kontakt me ajrin, oksidohet dhe prodhon acid sulfurik. Ky reaksion kimik shndërron gëlqeroren në material gëlqeror të butë, një proces tepër i rrallë në formacionet natyrore të shpellave. Kuptimi i këtij mekanizmi mund të ndihmojë studiuesit të mësojnë më shumë për sistemet e rralla nëntokësore anembanë botës.
Implikimet për Shkencën dhe Ruajtjen Mjedisore
Ekipi çek beson se zbulimi i Liqenit Neuron ka rëndësi të madhe për hidrologjinë dhe ruajtjen mjedisore. Gjetjet fillestare tregojnë një lidhje mes burimeve të nxehta dhe liqenit, por natyra e saktë e tyre mbetet e panjohur.
Duke analizuar rrjedhat nëntokësore, shkencëtarët synojnë të hartojnë strategji më efikase për mbrojtjen e veçorive gjeologjike dhe ekologjike të zonës. Kërkimi mund të ofrojë gjithashtu njohuri mbi potencialin gjeotermal të rajonit.
Çfarë vjen më pas?
Pavarësisht progresit të jashtëzakonshëm, ekspedita në Liqenin Neuron është ende në fazën e saj fillestare. Në muajt në vijim, studiuesit planifikojnë të fokusohen në:
- Studime hidrologjike të detajuara për të kuptuar më mirë burimet e liqenit.
- Eksplorimin e thellësisë së liqenit me sonar dhe skanime 3D.
- Analizimin e lidhjeve nëntokësore midis liqenit dhe burimeve sipërfaqësore.
- Strategji për mbrojtjen afatgjatë të zonës.
Ky zbulim vendos Shqipërinë në hartën globale të mrekullive gjeologjike, duke treguar pasurinë e saj natyrore të paeksploruar.
Qëndroni të informuar për përditësimet më të fundit mbi këtë zbulim të jashtëzakonshëm!
Për një aventurë tjetër unike në natyrën shqiptare, eksploroni Grykën e Rugovës dhe Liqenin e Liqenatit, një udhëtim që ju çon përmes ujëvarave dhe liqeneve të kristalta në zemër të Alpeve Shqiptare. Lexoni më shumë këtu.
