I vendosur në kodrat mbi lagunën e Vjosës, Parku Arkeologjik i Bylisit është një nga sitet më mbresëlënëse dhe më të pasura në histori që ofron Shqipëria. Dikur një qytet i lulëzuar ilir, Bylisi i sotëm i ofron vizitorëve një udhëtim unik nëpër shekuj arkitekture, zhvillimi kulturor dhe bukurie natyrore — të gjitha në një vend të vetëm.
Nëse je i apasionuar pas historisë, udhëtar kurioz apo thjesht një eksplorues i vendeve të fshehura, Parku Arkeologjik i Bylisit do të të lërë pa fjalë me teatrin antik, tempujt, bazilikat dhe pamjet panoramike mbi jugun e Shqipërisë.
Ku Ndodhet Parku Arkeologjik i Bylisit?
Bylisi ndodhet pranë fshatit Hekal në rrethin e Mallakastrës, vetëm 9 km larg nga rruga nacionale Tiranë–Gjirokastër. Pasi mbërrini në pikën ku parkohen makinat, ju pret një ecje panoramike prej 25 minutash deri në hyrjen e parkut.
Kjo distancë e vogël nga rruga kryesore e ka ndihmuar parkun të ruajë atmosferën autentike dhe të qetë, duke i lejuar vizitorët të përjetojnë pa ndërprerje frymën e së kaluarës.
Një Histori e Lashtë e Gdhendur në Gurë
Bylisi përmendet për herë të parë në burimet historike në vitet 49–48 para Krishtit, kur u pushtua nga Jul Cezari. Më pas, Ciceroni informoi Senatin Romak për rënien e qytetit në duart e Mark Antonit.
Dëshmitë arkeologjike vërtetojnë se qyteti u themelua rreth viteve 380–350 para Krishtit, çka përputhet me teknikat e ndërtimit të mureve rrethuese dhe varreve pranë hyrjes lindore. Deri në shekullin III para Krishtit, Bylisi kishte lulëzuar në një qytet bashkëkohor, i pajisur me struktura madhore si:
Agoraja dhe Arsenali – Qendra qytetare e Bylisit, që përfshinte një arsenal të mbyllur, pa dritare, me kolona tetëkëndore.
Cisternat – Një sistem i zgjuar për grumbullimin e ujit të shiut, me thellësi deri në 6 metra.
Teatri – Me kapacitet për 7,500 spektatorë, ishte teatri i dytë më i madh i antikitetit në Shqipëri, pas atij të Apolonisë.
Bazilikat dhe Katedralja – Dëshmi e zhvillimit të qytetit gjatë periudhës romake, përfshijnë pesë bazilika, një katedrale dhe kompleksin peshkopal.
Një Pamje që Nuk Harrohet
Ajo që e bën Parkun Arkeologjik të Bylisit të dallohet nga qytetet e tjera antike është pozicioni i tij unik. I vendosur mbi kodrat e Mallakastrës, ai ofron pamje mahnitëse mbi lagunën e Vjosës dhe peizazhin përreth.
Në këtë vend, historia dhe natyra ndërthuren në mënyrë harmonike, duke e kthyer vizitën në një përvojë që frymëzon dhe qetëson njëkohësisht.
“O i Huaj, Mos e Shmang Vështrimin…”
Një nga mbishkrimet më poetike të gjetura në Bylis thotë:
“O i huaj, mos e shmang vështrimin nga bukuria e Bylisit, muret rrethuese të të cilit, dikur të rrënuara, i rindërtoi Viktorini guximtar.”
Kjo shprehje është gdhendur pranë Portës nr.6 dhe sot tre blloqe origjinale ruhen në Muzeun Arkeologjik të Tiranës, duke dëshmuar lavdinë e dikurshme të qytetit.
Ditët me Hyrje Falas në Parkun Arkeologjik të Bylisit
Faleminderit Ministrisë së Kulturës, vizitorët mund të hyjnë falas në Parkun Arkeologjik të Bylisit në ditë të caktuara kombëtare dhe ndërkombëtare. Ja cilat janë:
| Data | Rasti |
|---|---|
| 18 Prill | Dita Ndërkombëtare e Monumenteve dhe Dita Botërore e Trashëgimisë |
| 18 Maj | Dita Ndërkombëtare e Muzeve |
| 21 Maj | Dita Ndërkombëtare e Diversitetit Kulturor për Dialog dhe Zhvillim |
| 29 Shtator | Dita Kombëtare dhe Europiane e Trashëgimisë Kulturore |
| 28 Nëntor | Dita e Pavarësisë (vetëm për shtetasit shqiptarë) |
| 29 Nëntor | Dita e Çlirimit (vetëm për shtetasit shqiptarë) |
| E diela e fundit e çdo muaji | (vetëm për shtetasit shqiptarë) |
Këto janë ditët ideale për të planifikuar një udhëtim kulturor falas me miqtë, familjen apo edhe vetëm.
Pse Ja Vlen të Vizitosh Parkun Arkeologjik të Bylisit?
- Rrënjë të thella historike që nga koha ilire dhe romake
- Peizazhe mbresëlënëse mbi kodrat dhe lagunën e Vjosës
- Monumente unike si teatri, bazilikat dhe agoraja
- Mbishkrime autentike dhe relikte kulturore
- Hyrje falas në data të caktuara gjatë gjithë vitit
Nëse dëshironi të zbuloni një pjesë të çmuar të historisë shqiptare, të kaloni një ditë të qetë në natyrë apo të shkrepni foto të paharrueshme, Parku Arkeologjik i Bylisit është vendi ideal për ju.
Për ata që duan të zbulojnë më shumë nga qytetërimet antike të Shqipërisë, mos harroni të vizitoni edhe Parkun Arkeologjik të Antigonesë – qytetin e lashtë kushtuar dashurisë.
